Szczególną grupą odpadów są odpady medyczne zaliczane do odpadów niebezpiecznych. W ostatnich latach problem ich utylizacji zaczął narastać, ponieważ stale podnosi się ilość placówek medycznych, weterynaryjnych, wszelkich gabinetów udzielających świadczeń zdrowotnych, aptek i laboratoriów, a także zaczęto wdrażać nowoczesne standardy, stosować jednorazowe artykuły i narzędzia medyczne.
To, co zaliczane jest do odpadów medycznych, ściśle określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 października 2016 r. w sprawie wymagań i sposobów unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych. Są to m.in. tkanki ludzkie, zużyte igły i strzykawki, odczynniki chemiczne, odpady radioaktywne, opakowania po farmaceutykach i wiele innych odpadów ogólnych. Z uwagi na wyjątkową szkodliwość zawartych w nich substancji toksycznych i zagrożenia epidemiologiczne, gospodarowanie odpadami medycznymi wymaga ścisłej kontroli. Stworzona została specjalna klasyfikacja, placówki zobowiązane są do stosowania odpowiednio przystosowanych i oznaczonych pojemników, mają obowiązek w określony sposób unieszkodliwiać i utylizować odpady, a także raportować ich ilość.
Podział odpadów medycznych
Już powyższy wstęp zasygnalizował, jak zróżnicowane mogą być odpady medyczne. Główny Inspektorat Sanitarny podzielił je więc na 4 grupy. Pierwszą z nich są odpady bytowo-gospodarcze, do których zalicza się m.in. resztki posiłków pacjentów z oddziałów niezakaźnych, odpady z pomieszczeń biurowych, służb technicznych, oddziałów niezabiegowych etc. Kolejną grupą są odpady specyficzne, które należy unieszkodliwiać. Są to wszystkie odpady zakażone drobnoustrojami: zużyte strzykawki, opatrunki, odpady z sal operacyjnych, tkanki, amputowane części ciała, materiały laboratoryjne, odpady posekcyjne, a także leki cytostatyczne, przeterminowane farmaceutyki czy też opakowania po lekach. Do odpadów specjalnych zalicza się substancje toksyczne, radioaktywne, zużyte diagnostyki izotopowe, zużyte rozpuszczalniki, zużyte świetlówki, zużyte baterie itp. Ostatnią grupą są odpady wtórne – w ich skład zalicza się m.in. pozostałości po obróbce termicznej odpadów specyficznych.
Największe zagrożenia
Znaczny odsetek wszystkich odpadów medycznych stanowią bardzo groźne odpady zakaźne, dlatego też przepisy nakazują ścisłą segregację odpadów, nakaz gromadzenia ich jedynie w miejscu wytwarzania oraz unieszkodliwianie.
Nakaz unieszkodliwiania odpadów medycznych ma na celu przede wszystkim ochronę zdrowia pracowników i pacjentów placówki. Stanowią one zagrożenie epidemiologiczne, toksykologiczne i sanitarne – krew i wydzieliny znajdujące się na opatrunkach, strzykawkach i artykułach higienicznych stanowią prawdziwe siedlisko bakterii oraz nośnik substancji zakaźnych. Dlatego też po tym jak trafią do specjalnie oznaczonego worka lub pojemnika, nie powinno się mieć z nimi kontaktu, a następnie, najlepiej poprzez spalenie, powinny zostać poddane utylizacji. Dane pochodzące od Światowej Organizacji Zdrowia wskazują, że w szpitalach w 2000 roku w poprzez ukłucia zużytymi igłami spowodowanych było ponad 21 milionów zakażeń wirusowym zapaleniem wątroby typu B, milion zakażeń wirusowym zapaleniem wątroby typu C oraz 260 tyś. zakażeń wirusem HIV.
Odpady medyczne niosą za sobą również ogromne ryzyko dla środowiska naturalnego. Składowanie substancji toksycznych na wysypiskach sprawia, że przenikają one do gleby i wód, zagrażając nie tylko roślinności i zwierzętom, lecz także człowiekowi. Chemikalia pochodzące z farmaceutyków mogą bowiem przeniknąć do ujęć wody pitnej. Dodatkowo charakteryzuje je długi okres rozpadu.
Uwagę zwraca się również na względy etyczne – w skład odpadów medycznych wchodzą ludzkie tkanki, części ciała i narządy, które z oczywistych względów nie powinny być składowane na wysypiskach.